EPISTULA XX
C. PLINIUS CALVISIO SUO S.
ASSEM pare et accipe auream fabulam, fabulas immo; nam me priorum nova admonuit, nec refert, a qua potissimum incipiam.
Verania Pisonis graviter iacebat, huius dico Pisonis, quem Galba adoptavit. Ad hanc Regulus venit. Primum impudentiam hominis, qui venerit ad aegram, cuius marito inimicissimus, ipsi invisissimus fuerat! Esto, si venit tantum; at ille etiam proximus toro sedit, quo die, qua hora nata esset interrogavit. Ubi audiit, componit vultum, intendit oculos, movet labra, agitat digitos, computat; nihil. Ut diu miseram exspectatione suspendit, "Habes," inquit, "climactericum tempus, sed evades. Quod ut tibi magis liqueat, haruspicem consulam, quem sum frequenter expertus." Nec mora, sacrificium facit, adfirmat exta cum siderum significatione congruere. Illa ut in periculo credula poscit codicillos, legatum Regulo scribit. Mox ingravescit; clamat moriens, "O hominem nequam, perfidum, ac plus etiam quam periurum!" qui sibi per salutem filii peierasset. Facit hoc Regulus non minus scelerate quam frequenter, quod iram deorum, quos ipse quotidie fallit, in caput infelicis pueri detestatur.
Velleius Blaesus, ille locuples consularis, novissima valetudine conflictabatur. Cupiebat mutare testamentum. Regulus, qui speraret aliquid ex novis tabulis, quia nuper captare eum coeperat, medicos hortari, rogare, quoquo modo spiritum homini prorogarent. Postquam signatum est testamentum, mutat personam, vertit adlocutionem isdemque medicis: "Quousque miserum cruciatis? Quid invidetis bonam mortem, cui dare vitam non potestis?" Moritur Blaesus et, tamquam omnia audisset, Regulo ne tantulum quidem.
Sufficiunt duae fabulae, an scholastica lege tertiam poscis? est, unde fiat.
Aurelia, ornata femina, signatura testamentum sumpserat pulcherrimas tunicas. Regulus cum venisset ad signandum, "Rogo," inquit, "has mihi leges." Aurelia ludere hominem putabat, ille serio instabat; ne multa, coegit mulierem aperire tabulas ac sibi tunicas, quas erat induta, legare; observavit scribentem, inspexit, an scripsisset. Et Aurelia quidem vivit, ille tamen istud tamquam morituram coegit. Et hic hereditates, hic legata, quasi mereatur, accipit!
Alla ti diateinomai in ea civitate, in qua iampridem non minora praemia, immo maiora nequitia et improbitas quam pudor et virtus habent? Aspice Regulum, qui ex paupere et tenui ad tantas opes per flagitia processit, ut ipse mihi dixerit, cum consuleret, quam cito sestertium sescenties impleturus esset, invenisse se exta duplicia, quibus portendi, milies et ducenties habiturum. Et habebit, si modo, ut coepit, aliena testamenta, quod est improbissimum genus falsi, ipsis, quorum sunt illa, dictaverit. Vale.